Gastroskopia

 

Informacje o badaniu

Co to jest gastroskopia?

Gastroskopia jest badaniem endoskopowym pozwalającym na dokładną ocenę górnego odcinka przewodu pokarmowego. Polega na oglądaniu przełyku, żołądka i dwunastnicy. Gastroskopia może być zarówno badaniem diagnostycznym, jak również terapeutycznym polegającym na przykład na: usuwaniu ciał obcych, tamowaniu krwawień, usuwaniu polipów czy endoskopowym poszerzaniu powstałych zwężeń.

Na czym polega gastroskopia, gdzie można ją wykonać i jak często?

Podczas gastroskopii wprowadza się giętki aparat (gastroskop) przez jamę ustną. Przed wprowadzeniem endoskopu gardło znieczula się 10% roztworem lidokainy. Gastroskopia jest badaniem krótkotrwałym, trwającym około 5-10 minut i mimo, że należy do procedur inwazyjnych ingerujących w jamy ciała jest badaniem stosunkowo bezpiecznym. Powikłania zdarzają się bardzo rzadko.

Ze względu na fakt, że gastroskopia jest zaliczana do badań inwazyjnych, ingerujących w jamy ciała, wymagane jest uzyskanie pisemnej zgody pacjenta po wcześniejszym rzetelnym poinformowaniu go, na czym polega badanie i o rodzaju stosowanego znieczulenia. Gastroskopia diagnostyczna należy do badań bezpiecznych i dlatego może być wykonywana zarówno w warunkach szpitalnych, jak również ambulatoryjnie. Gastroskopia terapeutyczna najczęściej jest wykonywana w warunkach szpitalnych, chociaż niektóre procedury mogą być wykonywane ambulatoryjnie z założeniem, że wykonujący personel medyczny posiada odpowiednie kwalifikacje. Niektóre procedury terapeutyczne ze względu na ich dużą trudność i wysokie wymogi dotyczące zarówno umiejętności wykonującego je zespołu lekarsko-pielęgniarskiego oraz sprzętu są wykonywane w ośrodkach akademickich lub wysoce wyspecjalizowanych ośrodkach endoskopowych.

Podczas gastroskopii chory nie jest poddawany działaniu czynników szkodliwych, dlatego jeśli istnieją ku temu wskazania, może być wielokrotnie powtarzana w krótkich odstępach czasowych. Niekiedy stan chorego lub wykonywane procedury terapeutyczne mogą wymagać powtórzenia badania nawet w ciągu tej samej doby.

Jaki jest cel badania? Co dzięki niemu można wykryć?

Gastroskopia diagnostyczna pozwala na dokładną ocenę błony śluzowej górnego odcinka przewodu pokarmowego, podczas badania zwracamy także uwagę na treść płynną znajdującą się w jego świetle oraz ruchomość ścian przełyku, żołądka i dwunastnicy. Endoskopia umożliwia pobranie materiału do badania histopatologicznego, cytologicznego, wykonanie posiewów oraz ocenę obecności bakterii Helicobacter pylori za pomocą bezpośredniego badania (tzw. testu urazowego). Moment pobierania materiału nie jest odczuwany przez chorego, nieznacznie wydłuża badanie i nie wpływa na jego bezpieczeństwo.

Gastroskopia pozwala w większości przypadków na prawidłowe postawienie diagnozy w przypadku:

• chorób zapalnych: bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych;
• zmian spowodowanych działaniem środków chemicznych: kwasów i zasad, żółci, niektórych leków oraz czynników fizycznych – np. zmian popromiennych;
• łagodnych i złośliwych zmian nowotworowych;
• oceny zaawansowania wielu zmian chorobowych i ich odpowiedniej klasyfikacji np. żylaków przełyku, refluksowego zapalenia błony śluzowej przełyku czy źródła krwawień z górnego odcinka przewodu pokarmowego.

Kto powinien je wykonywać?

Gastroskopię powinien wykonywać wykwalifikowany lekarz przy asyście pielęgniarki. Bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na jakość wykonywanego badania oraz bezpieczeństwo chorego jest staż pracy lekarzy i pielęgniarek w tej dziedzinie i liczba wykonanych wcześniej zabiegów diagnostycznych i terapeutycznych.

Kiedy należy wykonać gastroskopię?

Wskazania do gastroskopii są bardzo szerokie. Badanie to powinny mieć wykonane wszystkie osoby po 45 roku życia mające dolegliwości brzuszne oraz młodsi chorzy, gdy powstaje potrzeba weryfikacji rozpoznania, różnicowania, a szczególnie wówczas, gdy pojawiają się objawy alarmujące, takie jak: utrata masy ciała, zaburzenia połykania, gorączka, niedokrwistość, fusowate lub krwiste wymioty. Gastroskopię diagnostyczną wykonuje się najczęściej z następujących wskazań:

• wystąpienie objawów dyspeptycznych (bólów brzucha, odbijania, wzdęcia, zgagi),
• podejrzenie choroby wrzodowej żołądka lub dwunastnicy,
• podejrzenie choroby nowotworowej na podstawie występujących objawów ogólnych,
• dysfagia – trudności w połykaniu,
• podejrzenie lub obecność krwawienia z przewodu pokarmowego,
• podejrzenie istnienia uszkodzeń polekowych błony śluzowej górnego odcinka przewodu pokarmowego u chorych długotrwale stosujących niesteroidowe leki przeciwzapalne,
• jako badanie przesiewowe lub kontrolne u chorych ze zwiększonym ryzykiem rozwoju nowotworu (osoby z długoletnią chorobą refluksową przełyku, z przełykiem Barretta, z niedokrwistością złośliwą w przebiegu zanikowego zapalenia błony śluzowej żołądka, po przebytej resekcji żołądka).

W przypadku stwierdzenia owrzodzenia błony śluzowej żołądka istnieje konieczność weryfikacji histopatologicznej i pobrania wycinków oraz kontrolna gastroskopia za 6 tygodni. Wrzód dwunastnicy nie wymaga weryfikacji histopatologicznej, gdyż nie ma podłoża nowotworowego. Zarówno we wrzodzie żołądka, jak i dwunastnicy wskazane jest wykonanie testu ureazowego na obecność Helicobacter pylori. Badanie kontrolne po eradykacji Helicobacter pylori należy przeprowadzić co najmniej 4 tygodnie po zakończeniu antybiotykoterapii.

Czy osoba przed badaniem powinna się w jakiś szczególny sposób przygotować?

Osoba poddawana temu badaniu musi być na czczo i nie może przyjmować leków przed badaniem, gdyż rozpuszczone tabletki utrudniają dokładną ocenę błony śluzowej. W przypadku wykonywania gastroskopii w godzinach popołudniowych pacjent musi pozostawać na czczo przez co najmniej 6 godzin przed badaniem. U chorych z podejrzeniem utrudnionego pasażu zalecamy często dłuższe okresy bycia na czczo z jednoczesnym uzupełnianiem płynów i elektrolitów drogą dożylną.

Przed wykonaniem gastroskopii należy dokładnie zebrać wywiad zwracając szczególną uwagę na leki przeciwkrzepliwe z grupy doustnych antykoagulantów oraz istnienie skaz krwotocznych o innym podłożu. Powyższe stany zwiększają ryzyko wystąpienia krwawienia z przewodu pokarmowego w przypadku pobierania wielu wycinków lub wykonywania niektórych zabiegów terapeutycznych.

Jakie są przeciwwskazania do gastroskopii?

Gastroskopia jest badaniem mało obciążającym chorego, krótkotrwałym i bezpiecznym. Istnieją jednak przeciwwskazania do wykonania gastroskopii. Przeciwwskazaniem bezwzględnym jest: świeży zawał serca, ostra niewydolność wieńcowa, niewydolność oddechowa i krążeniowa, ciężkie zaburzenia rytmu oraz obraz kliniczny „ostrego brzucha”. Względne przeciwwskazania obejmują: brak współpracy chorego, tętniak aorty, niewyrównaną koagulopatię i wczesny okres po operacji jamy brzusznej.

Czy gastroskopia jest jedyną metodą diagnostyczną przewodu pokarmowego?

Istnieje wiele metod diagnostycznych górnego odcinka przewodu pokarmowego, do których należy badanie radiologiczne z papką barytową, USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, scyntygrafia, manometria, pH-metria, echoendoskopia oraz kapsuła jelitowa. Dwie ostatnie metody należą do metod najnowocześniejszych i mimo wysokich kosztów znajdują coraz szersze zastosowanie. Należy podkreślić, że wszystkie wymienione metody mają znaczenie uzupełniające w stosunku do diagnostycznej gastroskopii i nie mogą jej zastąpić.

Czy gastroskopię można wykonywać w ciąży?

Ciąża nie należy do przeciwwskazań do wykonania gastroskopii. W przypadku istnienia wyraźnych wskazań do wykonania tego badania można je wykonać. Należy jednak pamiętać, że w takiej sytuacji obowiązuje nas szczególna rozwaga w podjęciu decyzji, co do konieczności wykonania gastroskopii, zwłaszcza, że ciąża predysponuje do występowania różnych dolegliwości gastrycznych takich jak np.: nudności, wymioty, zgaga.

dr n. med. Maria Wiśniewska-Jarosińska

 

Wymagane dokumenty

 

Gastrospiooo 43.42 KB

Download